Tijdens deze Week van Het Nieuwe Werken kijken we vanuit newnews.nl naar de onderzoeken die uitgevoerd worden en op welke wijze de resultaten vertaald zijn in de media. Dit keer het onderzoek ‘Tem de Tijd’, uitgevoerd door Motivaction in opdracht van Stichting Natuur&Milieu. Hieronder worden een aantal resultaten die gepubliceerd zijn op de site van Het Nieuwe Werken Doe Je Zelf vetgedrukt geciteerd. Deze resultaten zijn door ons onderzocht en becommentarieerd. In dit geval mede op basis van de factsheet van het onderzoek dat ook op de site van HNWDJZ staat.

De reden dat wij dit onderzoek op deze manier bekijken is om het sentiment dat dit soort onderzoek in de media teweegbrengt te nuanceren en mensen een realistische kijk op de gepubliceerde resultaten te geven. Dit soort onderzoek wordt (zeker in een mediagerichte week als deze) veelal vertaald in voordeel van het doel in de week. Zeker als de factsheet van dit onderzoek begint met de volgende zin: ‘Om de week van HNW bij de start goed neer te zetten, wil Stichting Natuur & Milieu graag nieuws maken met een publieksonderzoek naar tijd.’. Helemaal ideaal zou zijn als we de datasheet in mochten zien, maar die mogelijkheid zal Motivaction of Natuur&Milieu ons wel niet bieden…………….!? Maar, nu eerst de resultaten en het commentaar + dieper onderzoek:

Resultaat 1: Werkende Nederlanders gaan in hoge mate gebukt onder werk- en tijdstress. Zeker 93% geeft aan tijd te kort te hebben.

Deze conclusie is wat kort door de bocht. In de factsheet staat namelijk ‘Bijna alle werkenden (93%) ervaren in bepaalde mate tijdstress. Bij een derde (35%) is dat regelmatig tot zeer regelmatig (of zelfs altijd) het geval. Hieruit blijkt dat niet 93% tijd te kort heeft, maar maximaal 35% van de respondenten aan heeft gegeven zeer regelmatig of altijd tijd te kort te hebben. Bovendien is het de vraag of tijdstress hetzelfde is als ‘tijd tekort hebben’.

Resultaat 2: 1 op de 3 Nederlanders lijdt (zeer) regelmatig of altijd aan tijdstress.

Zoals in het citaat bij Resultaat 1 wordt weergegeven ervaart een derde tijdstress. Uit de tekst na bovengenoemd resultaat in de factsheet blijkt dat ‘Tijdstress wordt door de helft (51%) van de werkenden als onwenselijk ervaren. Slechts 8% vindt het wenselijk.’. Oftewel, slechts de helft van 35% ervaart de tijdstress als onwenselijk en lijdt er ook daadwerkelijk onder (voor zover je dit 'lijden' kunt noemen).

Resultaat 3: Een hoge werkdruk, het ontbreken van flexibele werktijden en een te lange reistijd dragen in belangrijke mate bij aan het stressgevoel.

45% van de werkenden ervaart (zeer) regelmatig tijdstress op het werk. Vervolgens werd gevraagd waardoor ze dit ervaren en konden ze aangeven of iets geen rol speelt, een kleine rol of een grote rol:

Een hoge werkdruk: 17% geen rol, 41% kleine rol, 42% grote rol.
Het ontbreken van flexibele werktijden: 60% geen rol, 22% kleine rol, 16% grote rol.
Te lange reistijd: 64% geen rol, 24% kleine rol, 12% grote rol.

Het is dus maar de vraag in hoeverre deze punten ‘in belangrijke mate bijdragen aan het stressgevoel’, gezien de antwoorden die hierboven zijn gegeven. Je kunt ook zeggen dat voor 3 op de 5 mensen het ontbreken van flexibele werktijden geen rol speelt bij het stressgevoel.

Resultaat 4: Bij de helft van de Nederlanders gaat de stress ten koste van gezin, vrienden en hobby's.

Een conclusie die wat kort door de bocht is. Gaat het hier om stress of de wijze waarop mensen hun werktijd indelen? In de factsheet is namelijk te lezen dat: ‘In de helft van de gevallen (51%) gaat de manier waarop men de werktijd indeelt wel eens ten koste van de aandacht die aan het gezin of de familie wordt besteedt. Voor een tiende (11%) is dat zelfs regelmatig tot altijd het geval. Hetzelfde beeld is zichtbaar als het gaat om tijd voor vrienden of hobby’s: bij 54% leidt het indelen van de werktijd tot minder aandacht voor vrienden of hobby’s, waarbij 14% van de werkenden dit probleem regelmatig tot altijd ervaart.’

Wat je uit bovenstaande ook kan afleiden is dat de wijze waarop men de werktijd indeelt (’s avonds thuiswerken?) ook ten koste gaat van gezin, hobby’s of vrienden en familie.

Resultaat 5: Slechts 1 op de 5 werkende Nederlanders voelt zich nooit gehaast.

Dit staat ook als zodanig genoemd in de factsheet. Echter, 4 regels daarboven wordt ook genoemd dat ‘De meerderheid (65%) zegt voldoende grip te hebben op de manier waarop zij hun tijd indelen.’. Dus slechts 1 op de 5 voelt zich nooit gehaast, maar (positief) 3 op de 5 heeft voldoende grip op de wijze waarop zij hun tijd indelen.

Resultaat 6: Ongeveer de helft van werkend Nederland (47%) ziet Het Nieuwe Werken als oplossing voor de tijdstress.

Dit resultaat is in de factsheet nergens terug te vinden. Het is dus de vraag waar dit vandaan komt. Bij het antwoord op de vraag naar ‘Mogelijkheden tegen tijdstress in de werksituatie.’ wordt door 24% ‘af en toe thuiswerken’ genoemd en door 20% ‘flexibele werktijden.’. Bij deze vraag waren overigens meerdere antwoorden mogelijk, dus er is niet echt een conclusie aan te ontlenen.

Wat verder nogal onduidelijk is zijn de vragen en antwoordmogelijkheden die genoemd worden in de factsheet. Zo wordt veel gewisseld tussen de termen ‘werkstress’ en ‘tijdstress’, waardoor nu niet duidelijk is wat men precies gevraagd is of waarop men geantwoord heeft. Als laatste wordt in de factsheet iets anders gezegd met betrekking tot dit resultaat, namelijk: ‘Ongeveer de helft van de werkende Nederlanders (47%) vindt dat HNW helpt bij het voorkomen van tijdstress in het dagelijkse leven.’ Hier wordt HNW dus genoemd als iets ‘dat helpt bij het voorkomen van tijdstress’ en niet als ‘oplossing van tijdstress’. Afgezien van de wijze waarop dit cijfer is verkregen, mag de conclusie van de opdrachtgever van het onderzoek in ieder geval taalkundig al wat afgezwakt worden.

Resultaat 7: Het Nieuwe Werken biedt voordelen voor werkgevers, werknemers en het milieu. Mensen worden er gelukkiger van omdat ze zelf hun tijd kunnen indelen.

Er is volledig géén onderbouwing op de conclusie van HNW mensen gelukkiger maakt omdat ze hun tijden zelf in kunnen delen. Als er al een onderbouwing hiervoor is, hoeveel mensen zijn dit dan en wat voor mensen hebben geantwoord dat HNW ze gelukkig maakt omdat ze hun tijd zelf in kunnen delen?

Resultaat 8: 'Naast minder tijdstress kan Het Nieuwe Werken Nederland ook nog eens miljarden euro's opleveren,' zegt Olof van der Gaag, van Natuur & Milieu. Hij refereert aan eerder onderzoek van PwC (2011).

Om hierop te reageren hoeven we slechts te linken naar een artikel dat we vorig jaar schreven in reactie op dit onderzoek en de resultaten sterk in twijfel trekt: Het Nieuwe Werken kan Nederland miljarden opleveren!?.

Resultaat 9: Werkende vrouwen ervaren in het dagelijks leven meer tijdstress dan mannen.

In de factsheet staat over de resultaten over subgroepen (dus niet resultaten van de gehele populatie): ‘De resultaten zijn gebaseerd op kleinere aantallen en zijn derhalve indicatief.’. Oftewel, het is niet redelijk om dit zo sterk te concluderen.

Conclusie

We zijn aangekomen bij de conclusie van onze verkenning van dit onderzoek. Waar de media de conclusies van de onderzoekers en opdrachtgevende organisatie overnemen, kunnen we stellen dat het onderzoek voor meerdere uitleggen vatbaar is. Je kunt namelijk ook zeggen dat HNW niet de oplossing is, maar de medewerker vooral eens bij zichzelf na zou moeten gaan wat belangrijk is. Misschien moet men weleens met wat minder tevreden zijn, niet zoveel ambities hebben in het werk en wat dichter bij huis gaan wonen. Zou minder van dit soort prestatiewil slecht zijn voor Nederland, onze ambities en het innovatieve klimaat? Ik ken er geen onderzoek naar, maar kan mij indenken dat meer rust en overdenking in plaats van de huidige stress best weleens kan leiden tot meer en betere innovaties. Waar het op neerkomt is dat dit soort onderzoek nooit voor één uitleg vatbaar is en HNW niet zomaar een oplossing voor al onze uitdagingen. Blijf kritisch!