Op de website van Stichting Natuur en Milieu is de volgende zin te lezen: ‘Als in 2015 20% van de beroepsbevolking een dag per week thuis zou werken, zou dat de Nederlandse samenleving jaarlijks bijna twee miljard aan baten opleveren.’ We kijken in dit artikel naar een aantal aannames die gemaakt worden ten aanzien van Het Nieuwe Werken door Stichting Natuur en Milieu en de verkenning die in hun opdracht is uitgevoerd door PWC.

Voornaamste winst in extra productiviteit
In het rapport van PWC is te lezen dat de grootste winst wordt behaald op basis van een winst in de mobiliteit en de daarmee gepaarde extra productiviteit. Daarbij gaan ze ervan uit dat de gemiddelde nieuwe HNW-medewerker circa de helft van die bespaarde tijd extra werkt. Oftewel, waar nog steeds veel beweerd wordt dat de grootste winst afkomstig moet zijn uit efficiënter werken, gaat het hier vrij plat om extra productiviteit. Bovendien is deze grootste winst in de miljarden die genoemd worden gebaseerd op de aanname dat men de bespaarde tijd extra gaat werken. Waar bijvoorbeeld geen rekening mee gehouden wordt is de mate waarin mensen tussendoor extra huishoudelijke taken doen of afgeleid worden door hun gezin. Daarmee is het te vergaand om dit zo concreet te kunnen beweren.

Latent autoverkeer bij minder files
Wat in het rapport van PWC wel staat vermeld en niet in het persbericht wordt genoemd is het latente autoverkeer dat op gang kan komen wanneer het andere autoverkeer daalt. Oftewel, mensen die nu met de trein gaan, maar als het rustiger wordt op de weg ook voor de auto kiezen. Daarmee zijn de voordelen die genoemd worden en ook zijn opgenomen in de miljardenwinst opeens niet meer zo zeker. Kortom; wederom een gekwantificeerde aanname waarvan het gekwantificeerde gevolg (opkomst van het latente verkeer) niet wordt meegenomen in de overwegingen. Kortom; minder geluidsoverlast, een besparing op infrastructuur en minder Co2 uitstoot; we moeten het nog maar zien.

De andere gevolgen van HNW
Het enige dat de onderzoekers (slechts op basis van aannames) hebben kunnen kwantificeren zijn (vooral) de baten in het kader van mobiliteit. Waar ze niet in geslaagd zijn is om voldoende te kwantificeren wat de negatieve gevolgen zijn van HNW. Denk daarbij aan de negatieve gevolgen voor bepaalde industrieën. Denk aan de productie en werkgelegenheid binnen de auto- en olie-industrieën als minder mensen gebruik maken van de auto. Bovendien wordt bij de berekening van de besparing in de CO2-uitstoot geen rekening gehouden met de extra uitstoot van CO2 die wordt gecreëerd door de medewerker die een geheel huis voor zichzelf moet opstoken om het een beetje warm te houden in de winter.  Denk daarbij ook aan de eisen van een huis. Als iedereen gaat thuiswerken en een extra werkkamer nodig heeft die ingericht moet worden, wat zijn hiervan de gevolgen voor het milieu? Zo zijn er nog veel meer gevolgen te noemen die voor een echt goede vergelijking ook gekwantificeerd moeten worden en meegenomen in ‘de vele miljarden’.

De vergelijking kan niet gemaakt worden
Samengevat is het rapport dat is uitgebracht door PWC een op aannames voor de toekomst gebaseerde verkenning naar de mogelijke baten van Het Nieuwe Werken ‘uitgaande van’. Hoewel de verkenning van de mogelijkheden die Het Nieuwe Werken biedt natuurlijk niet fout is kun je wel vraagtekens zetten bij de wijze waarop het onderzoek naar buiten wordt gebracht. Als je echt wil kunnen zeggen dat iets ‘miljarden op kan leveren’ moet je wel in staat zijn om minstens op een iets grotere schaal de gevolgen in beeld te brengen. Als je dit niet kunt, kun je ook niet zeggen dat het miljarden op kan leveren. Daarmee wordt het vergelijken van baten en lasten op basis van aannames een geval van appels en peren vergelijken. Een complete en goede vergelijking is niet mogelijk en zou je dus eigenlijk niet mogen maken. Het zo versimpeld naar buiten brengen van deze verkenning (hier en daar opgevat als ‘onderzoek’) is bijna misleidend en geeft een verkeerd beeld van de werkelijkheid.

Tot slot
Wat vooral ergerend is aan dergelijke berichtgeving en vertaling binnen de media komt voort uit het gewicht dat men geeft aan de berichten. Een verkenning van een groot en bekend bureau als PWC. Uitgevoerd in opdracht van een stichting. Bedrijven zouden dit zomaar serieus kunnen nemen en zonder zich verder goed in te lezen besluiten om ‘ook maar over te gaan op Het Nieuwe Werken’, hoewel dat niet de beweegreden en manier zou moeten zijn om dit te doen. Kortom, nogmaals: denk goed na over de invoering van HNW en doe het als organisatie nooit vanuit dit soort beweegredenen! Er zit zoveel meer achter en er is zoveel meer om over na te denken waarvoor een goede oriëntatie van groot belang is. Voor de organisatie en vooral voor de impact op medewerkers.